Piękna powtórka jednego z najrzadszych polskich medali odlanego przez artystę z Włoch sprowadzonego przez królową Bonę.
Medal opisywany szeroko przez Albertrandiego: Artysta z Włoch sprowadzony, czyli z rozkazu Królowej Bony, czyli też z woli samego Zygmunta I., medal ten niewątpliwie u dworu tegoż Króla robił. Powodem pewnie do tego było przyłączenie Mazowsza do Korony, co nastąpiło po śmierci Janusza, ostatniego Xiążęcia Mazowieckiego od swoich, jak wieść niosła, otrutego, co roku 1526 zdarzyło się. Dawno w Polsce żądano tego złączenia Mazowsza z Koroną, i dla przyśpieszenia lub ułatwienia onego, byli, co po śmierci Królowej Barbary radzili Królowi ponowić małżeńskie śluby z pozostałą Ziemowita Xiążęcia Mazowieckiego wdową, z domu Radziwiłłówną.
Oprócz przyłączenia obszernej i ludnej Prowincyi prawie w środku Państwa położonej i różne na około prowincye nie dogodnie przedzielającej, miał Król Zygmunt inną jeszcze przyczynę, dla której zdarzenie to zgasłej familii Xiążąt Mazowieckich, bardzo mu się pomyślne bydź zdawało, uwalniając go i potomków od obawy, którą Królowie z Jagiellońskiej familii przy swojem na tron Polski obraniu zawsze mieli, kiedy liczna szlachta, i wielu z przedniejszych Panów przypominając sobie chwałę, zaszczyty i zasługi Monarchów od Piasta pochodzących, pospolicie zwracali oczy na pozostałych z tegoż domu następców, pośród siebie mieszkających rokując sobie pod ich panowaniem też same, których pradziadowie ich doznawali pomyślności. Zygmunta Augusta wtęc linia Xiążąt Mazowieckich zabezpieczała w następne wieki, i przy zdarzających się elekcyach potomków Jagiełły. Dowodem tego wykładu jest wyrażony zupełnie tytuł DUX MAZOVIAE (Xiążę Mazowiecki) poprzedzające tytuły Russiae i Prussiae, które w następnych czasach zwykły były przodkować, dowodem jest i rok 1527 właśnie po wygaśnieniu familii Piastów Mazowieckich. Jakóż w roku 1526 Król Zygmunt przybył do Warszawy dnia 25 Sierpnia a Januszowi ostatniemu Xiążęciu Mazowieckiemu sprawiwszy pogrzeb dostojny, od mieszkańców ziem owych odebrał przysięgę wierności.
Napis utriusque Sarmatiae nie może znaczyć Sarmacyą Europejską i Azyatycką, ponieważ w tej ostatniej nic Król nie posiadał; nie może też bydź wzięty, jak Miechowita zdaje się rozumieć, za Polskę i Tataryą, ponieważ Tatarowie choć jurgieltnicy królewscy, nie byli jednak Onego poddanymi, zdaje się więc, iż tem słowem wyrazić chciano Polskę i Litwę, dwa przed dokonaniem Unii bardzo oddzielne Narody. Aczkolwiek wielka część Polski, na zachód, od lewego brzegu Wisły Sarmacyą nie mogła bydź nazwana.
Wysokiej jakości odlew bez śladów cyzelowania, wykonany z bardzo dobrze zachowanego egzemplarza.
Brąz złocony, średnica 82 mm, waga 333 g.
